Chúng ta phải khẳng định rằng trái phiếu doanh nghiệp là một kênh huy động vốn cũng như đầu tư rất tốt. Theo thống kê, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp sôi động từ quý II. Trong đó nhiều doanh nghiệp bất động sản vẫn đang tích cực huy động vốn với lãi suất cao hơn đáng kể so với mặt bằng chung của thị trường.
Cụ thể, trong quý II / 2021, trái phiếu bất động sản đạt 64,4 nghìn tỷ đồng. Tăng 131% so với quý I / 2021. Và tăng 285% so với quý II / 2020. Đơn vị phát hành nhiều nhất là các thương hiệu đình đám trong “làng” bất động sản. Tuy nhiên, đối với loại trái phiếu do các doanh nghiệp bất động sản phát hành. Trong bối cảnh thực tế, thì bên cạnh nhiều lợi ích thì cũng có một số rủi ro.
Mục lục
Báo cáo tình hình thị trường trái phiếu
Báo cáo thị trường trái phiếu mới đây của Công ty chứng khoán VNDirect đánh giá rằng. Trong quý 2 vừa qua, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) đã sôi nổi trở lại.
Trong quí 2, tổng giá trị TPDN phát hành đạt 134.703 tỉ đồng. Tăng 3,4 lần so với quý trước. Đồng thời tăng 8,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Riêng nhóm bất động sản phát hành khoảng 28.491 tỉ đồng, tăng 72,8% so với quý trước).
Còn lũy kế từ đầu năm đến nay, tổng giá trị TPDN phát hành đạt 174.275 tỉ đồng. Tăng 2,8% so với cùng kỳ. Dẫn đầu nhóm vẫn là ngành tài chính ngân hàng (chiếm tỷ trọng 40,3%). Tiếp theo là bất động sản (25,7%) và tập đoàn đa ngành (chiếm 11,1%).
Báo cáo cũng ghi nhận lãi suất huy động trái phiếu từ các doanh nghiệp bất động sản vẫn bình quân ở mức 10,7%/năm. Theo đó, lãi suất quý 2 đã giảm nhẹ so với con số trong quý 1. Tuy nhiên vẫn cao hơn so với thị trường.
Trong khi lãi suất huy động cao nhất trong số các ngành nghề thì kỳ hạn phát hành lại ngược lại, ở mức thấp nhất. Thống kê cho thấy kỳ hạn bình quân các doanh nghiệp bất động huy động khoảng 3,4 năm (trung bình là 3,6 năm).
Các doanh nghiệp tiếp tục phát hành TPDN với lãi suất cao
Một số doanh nghiệp phát hành với mức lãi suất cao nhất thị trường. Có kể đến trường hợp của Công ty phát triển Bất động sản Phát Đạt. Công ty này huy động 2 khoản và đều có lãi suất 13%/năm. Đây cũng là mức lãi suất mà Phát Đạt huy động trong năm ngoái.
Ngoài ra còn có thể kể đến Công ty cổ phần Kinh doanh F88 vay lãi suất 12,5%/năm. (100 tỷ đồng, kỳ hạn 1,5 năm bao gồm quyền mua lại trước hạn).
Còn nhóm huy động với lãi suất 12%/năm có thể đến Công ty cổ phần Galactic Group. (quy mô 774 tỉ đồng, kỳ hạn 4 năm). Tập đoàn Đất Xanh. (370 tỉ đồng, kỳ hạn 2 năm bao gồm quyền mua lại trước hạn và bảo lãnh thanh toán). Công ty Đầu tư và Kinh doanh Nhà Khang Điền. (400 tỷ đồng, kỳ hạn 4 năm kèm quyền mua lại theo thỏa thuận).
Xét về giá trị phát hành trong nhóm bất động sản thì quy mô lớn nhất thuộc về Công ty cổ phần đầu tư Golden Hill với khoản huy động 5.760 tỉ đồng. (Kỳ hạn 3 năm với lãi suất 9,7%). Công ty cổ phần BCG Land huy động 2.500 tỷ đồng. (Kỳ hạn 3 năm lãi suất thả nổi 11% với biên độ 4%).
Đáng chú ý, trong tháng 5 vừa qua, còn có Công ty cổ phần BIM Land niêm yết trái phiếu quốc tế đầu tiên trên sở giao dịch chứng khoán Singapore (SGX). với quy mô trị giá 200 triệu đô la Mỹ (tương ứng khoảng 4.630 tỉ đồng). Với lãi suất 7,375%, kỳ hạn 5 năm.
Doanh nghiệp nên thận trọng với rủi ro trái phiếu
Khối nghiên cứu của Công ty chứng khoán SSI trước đó đánh giá. Nhu cầu huy động vốn qua kênh trái phiếu của các doanh nghiệp bất động sản vẫn khá cao. Đặc biệt là các doanh nghiệp hạn chế về tài sản đảm bảo cho các khoản vay. Do đó, lãi suất trái phiếu bất động sản ở mức cao sẽ hấp dẫn hơn so với các nhóm ngành nghề khác.
“Lãi suất trái phiếu bất động sản có thể nhích tăng và sẽ hấp dẫn hơn so với các nhóm trái phiếu khác. Nhưng nhà đầu tư nên hết sức thận trọng vì thị trường bất động sản đang khá nóng. Lượng trái phiếu không có tài sản đảm bảo hoặc đảm bảo bằng cổ phiếu cũng đang tăng lên. Việc này sẽ gia tăng rủi ro cho nhà đầu tư”, SSI khuyến nghị.
Trong khi đó, cơ quan quản lý cũng liên tục phát đi khuyến nghị. Đặc biệt lưu ý các nhà đầu tư không mua trái phiếu thông qua chào mời của các tổ chức cung cấp dịch vụ. Như là công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại (NHTM) khi chưa tìm hiểu kỹ về tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành. Hay là các điều kiện, điều khoản của trái phiếu.
Phó vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng, Bộ Tài chính, khuyến nghị
“Nhà đầu tư cần hết sức lưu ý là lãi suất cao sẽ đi kèm với rủi ro cao. Do đó phải hết sức thận trọng. Đánh giá kỹ về các rủi ro trước khi quyết định mua trái phiếu doanh nghiệp”. Ông Nguyễn Hoàng Dương, Phó vụ trưởng Vụ Tài chính ngân hàng, Bộ Tài chính, khuyến nghị.
Đáng chú ý, trong thông báo mới đây. Bộ Tài chính cảnh báo hiện tượng các tổ chức cung cấp dịch vụ (công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại) chào mời. Phân phối trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) không đúng đối tượng. Là các nhà đầu tư không phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.
Theo thống kê, tỷ trọng nhà đầu tư cá nhân là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp mua TPDN riêng lẻ trên thị trường sơ cấp chiếm 5,7% khối lượng phát hành trong sáu tháng đầu năm 2021. Giảm mạnh so với tỷ trọng nhà đầu tư cá nhân năm 2020 (là 12,68%).
Thống kê từ thực tế thị trường
Trên thực tế, thống kê cho thấy thị trường thứ cấp giao dịch TPDN ngày càng sôi động hơn. Trong quý 2 vừa qua, giá trị giao dịch bình quân phiên đạt 253,7 tỉ đồng/phiên. Tăng 94,6% so với quý trước.
Tính tới nay, có 28 trái phiếu được niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán TPHCM (HOSE) với tổng giá trị niêm yết là 24.362 tỉ đồng (trong đó 47% thuộc về tập đoàn Masan). Ngoài niêm yết chính thức, nhà đầu tư có thể giao dịch thứ cấp qua các nền tảng giao dịch của các đơn vị phân phối hoặc thỏa thuận giữa các bên trên thị trường OTC.
Hiện thị trường TPDN đã và đang có những sự thay đổi nhất định sau khi Nghị định 153 ban hành năm 2020 của Chính phủ có hiệu lực từ đầu năm nay. Do đó, sau khoảng thời gian trầm lắng nhất định trong những tháng đầu năm nay để thích nghi với những quy định mới. Thị trường trái phiếu được cho là sẽ còn “hút vốn” trong thời gian tới. Đặc biệt là trong bối cảnh môi trường mặt bằng lãi suất thấp như hiện nay.
“Bẫy rủi ro” trái phiếu bất động sản
Về lợi ích, việc các doanh nghiệp BĐS phát hành trái phiếu sẽ làm giảm gánh nặng cho hệ thống tín dụng. Vì dư nợ tín dụng hiện tại đã lên mức rất cao. Hiện ở mức khoảng 137% GDP. Tức GDP cả nước ước khoảng 6 triệu tỷ đồng thì dư nợ tín dụng toàn hệ thống ngân hàng đang lên đến 8,2 triệu tỷ đồng.
Với tỷ lệ đòn bẩy tài chính cao như thế. Nếu các doanh nghiệp bất động sản có thể phát hành trái phiếu để bán ra cho công chúng nhằm huy động vốn thay vì đi vay ngân hàng là việc tốt. Giảm gánh nặng trên hệ thống ngân hàng. Bên cạnh đó, đây cũng sẽ là một kênh đầu tư sinh lời tốt cho các nhà đầu tư. Bởi bất động sản vốn là một kênh đầu tư nhiều tiềm năng.
Tuy nhiên, điều này cũng tiềm ẩn một số rủi ro cho các nhà đầu tư. Như việc nhiều trái phiếu do các doanh nghiệp BĐS yếu kém thực hiện. Không có hoặc báo cáo tài chính không đầy đủ. Phát hành trái phiếu ở mức lãi suất cao để hút nhà đầu tư. Khi đó, nếu một NĐT vì lãi suất cao mua trái phiếu vào. Thay vì gửi tiền ngân hàng với lãi suất hiện ở mức 7-8% sẽ gặp phải nhiều rủi ro cho đồng vốn của mình.
Điều này vô hình chung đang tạo ra rủi ro lớn cho nền kinh tế. Khi nhiều trái phiếu doanh nghiệp có thể trở thành nợ xấu. Nguy cơ này lại càng lớn hơn khi các doanh nghiệp BĐS sử dụng vốn huy động được từ trái phiếu không đúng mục đích. Hoặc không hiệu quả, họ có thể phá sản hoặc mất khả năng trả nợ cho NĐT.