Trong năm 2021 thị trường chứng khoán Việt Nam nhìn chung vô cùng khó khăn, chưa có nhiều dấu hiệu hay động lực tăng trưởng. Đương nhiên thị trường phái sinh cũng không ngoại lệ. Cũng nằm trong bối cảnh đó, mới đây ngân hàng Nhà nước Việt Nam đang có những tiến trình dự thảo Thông tư sửa đổi về quy định kinh doanh hay cung ứng ra thị trường sản phẩm phái sinh lãi suất. Cũng theo dự thảo này mà khả năng cao các nhà đầu tư nước ngoài sẽ là nhóm đối tượng được thực hiện sản phẩm phái sinh lãi suất. Tất nhiên việc bổ sung này đều cần phù hợp với quy định về giao dịch ngoại tệ.
Dự thảo mới của ngân hàng Nhà nước có nhiều thay đổi quan trọng
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đang dự thảo Thông tư sửa đổi; bổ sung một số điều của Thông tư số 01/2015/TT-NHNN ngày 06/01/2015. Trọng tâm rơi vào việc quy định hoạt động kinh doanh. Cạnh đó là cung ứng sản phẩm phái sinh lãi suất của ngân hàng thương mại (NHTM); chi nhánh ngân hàng nước ngoài (CN NHNNg).
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cho biết, căn cứ Luật NHNN, Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD), các quy định của pháp luật liên quan, tình hình thực tế về hoạt động kinh doanh, cung ứng sản phẩm phái sinh lãi suất của các NHTM, CN NHNNg và để đảm bảo việc thực hiện sản phẩm phái sinh lãi suất an toàn, hiệu quả và phù hợp với quy định của pháp luật, đồng thời tăng cường phát triển thị trường phái sinh, NHNN dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 01/2015/TT-NHNN.
Dự thảo bổ sung đối tượng được thực hiện sản phẩm phái sinh lãi suất. Nó bao gồm NĐT nước ngoài là tổ chức sở hữu trái phiếu Chính phủ phát hành bằng VND. NHNN cho biết quy định này nhằm mục đích tạo điều kiện cho các nhà đầu tư nước ngoài là tổ chức. Ví dụ như các quỹ đầu tư nước ngoài, các tổ chức quốc tế như IFC, ADB…đầu tư vào trái phiếu Chính phủ phát hành bằng VND tại thị trường trong nước được thực hiện giao dịch phái sinh lãi suất. Mục đích là nhằm phòng ngừa rủi ro về lãi suất cho trái phiếu CP mà NĐT đang nắm giữ.
Nhà đầu tư nước ngoài có thể được thực hiện sản phẩm phái sinh lãi suất
Dự thảo Thông tư cũng quy định điều kiện đối với khách hàng là nhà đầu tư nước ngoài; được thực hiện sản phẩm phái sinh lãi suất. Việc bổ sung quy định này cũng phù hợp với KH được thực hiện giao dịch ngoại tệ. Trong đó bao gồm nhà đầu tư nước ngoài theo quy định tại Thông tư số 02/2021/TT-NHNN ngày 31/3/2021 của NHNN hướng dẫn giao dịch ngoại tệ trên thị trường ngoại tệ của các TCTD được phép hoạt động ngoại hối.
Cụ thể, trường hợp khách hàng là pháp nhân không có hoặc không có đủ ngoại tệ để thực hiện nghĩa vụ thanh toán phát sinh khi thực hiện hợp đồng phái sinh lãi suất; thì khách hàng được mua ngoại tệ tại TCTD, CN NHNNg để thực hiện nghĩa vụ thanh toán phát sinh khi thực hiện hợp đồng phái sinh lãi suất, vì trong thực tế có phát sinh trường hợp này và các TCTD, CN NHNNg gặp khó khăn trong việc bán ngoại tệ để thanh toán các nghĩa vụ thanh toán lỗ ròng phát sinh khi thực hiện hợp đồng phái sinh lãi suất.
NHTM, CN NHNNg được thỏa thuận với khách hàng về việc thanh toán ròng của các hợp đồng phái sinh lãi suất đã giao kết. Quy định này nhằm giảm thiểu rủi ro tín dụng. Ngoài ra còn giúp tăng tính thanh khoản. Sau cùng tạo điều kiện cho thị trường phái sinh lãi suất phát triển ổn định hơn.
Dự thảo tiếp tục bổ sung quy định với sản phẩm hoán đổi lãi suất giữa 2 đồng tiền
Hoán đổi tiền tệ giữa hai đồng tiền là thỏa thuận phái sinh giữa Ngân hàng và khách hàng. Nó sẽ hoán đổi lãi suất và khoản tiền gốc bằng một đồng tiền này; lấy lãi suất và khoản tiền gốc bằng đồng tiền khác. Ngoài ra, dự thảo cũng bổ sung quy định đối với sản phẩm hoán đổi lãi suất giữa hai đồng tiền. Khách hàng có thể được nhận ngoại tệ từ khoản tiền lãi phát sinh trong giao dịch. Hoặc KH sẽ nhận ngoại tệ từ việc trao đổi khoản vốn gốc danh nghĩa. Nguồn ngoại tệ này được sử dụng để thanh toán cho các nghĩa vụ phát sinh từ giao dịch gốc. Hoặc khách hàng phải bán nguồn ngoại tệ này cho NHTM, CN NHNNg kinh doanh. Đây là những đơn vị cung ứng sản phẩm phái sinh lãi suất đó.
Mục đích của quy định này nhằm làm rõ mục đích KH sử dụng ngoại tệ. Họ chỉ được sử dụng để phục vụ cho các nghĩa vụ từ hợp đồng gốc của khách hàng. Hoặc họ phải bán cho ngân hàng. Tất cả cũng phải phù hợp với quy định về hạn chế giao dịch bằng ngoại tệ trong nước.